Zuivel is belangrijk voor de Nederlandse economie
Van alle melk die we in Nederland verwerken, blijft ongeveer 35% in Nederland en is bijna twee derde bestemd voor de export naar met name onze buurlanden. Europa is onze grootste afzetmarkt. In totaal blijft naar schatting ongeveer 75% van alle melk die in Nederland wordt verwerkt in Europa, maar onze zuivelproducten worden wereldwijd gewaardeerd. Nederlandse zuivel heeft een ijzersterke internationale reputatie. De Nederlandse zuivelsector is van groot belang voor de BV Nederland; Nederlandse zuivel leverde in 2022 een exportwaarde op van 10,5 miljard euro (inclusief Europa).
De Nederlandse economie – en wereldhandel – kreeg in 2022 te maken met de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. De Nederlandse zuivelindustrie toonde zich robuust. Het is een stabiele bedrijfstak, die diep geworteld is in de Nederlandse samenleving.
In 2022 werd vanuit Nederland voor circa 10 miljard euro aan zuivelproducten uitgevoerd. In vergelijking met 2021 steeg de exportwaarde van zuivel daarmee. Ook de productiewaarde van de zuivelindustrie steeg. In 2022 was deze 10,5 miljard euro in vergelijking met 8,1 miljard euro in het jaar daarvoor.
De productiewaarde van de melkveehouderij steeg vergelijkbaar van 5,2 miljard euro in 2021 naar 7,6 miljard euro in 2022. De zuivelsector als geheel leverde nog steeds een bijdrage aan de Nederlandse handelsbalans van 7%. De melkaanvoer was 13,8 miljard kilogram melk in 2022.
Bron: Zuivel in Cijfers 2023 (ZuivelNL)
Ondernemen in tijden van verstoring
mondiale relaties
De oorlog in Oekraïne heeft geleid tot veel onzekerheid. Zaken die voorheen meer vanzelfsprekend leken, vormden ineens een risico. De oorlog in Oekraïne, een belangrijke leverancier van agrarische producten, zorgde voor een ontwrichting van grondstofketens, zoals die van veevoer. Maar ook ontstond er veel onzekerheid rondom energie. Zo vormde zich een dreiging van tekorten aan gas, maar ook ging het over de hoge prijzen voor energie in met name Europa. Dit zorgde voor veel nervositeit, ook op de Nederlandse zuivelmarkt.
De NZO nam deel aan bijeenkomsten van ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Economische Zaken en Klimaat en bracht de belangen van de zuivelsector voor het voetlicht. Zo moet er voldoende gas en energie beschikbaar blijven voor de zuivelverwerkers om de geproduceerde rauwe melk te kunnen verwerken. Immers, een koe kan niet zomaar kan stoppen met melk geven en de melk moet ergens naartoe. Kortom, de rauwe melk moet door de zuivelondernemingen altijd worden gecollecteerd/opgehaald bij de boer.
Minisymposium over de gascrisis
Het NZO minisymposium behandelde op 14 juli een thema dat in de zomer van 2022 de gemoederen in Nederland flink bezig hield; de gascrisis ontstaan door de oorlog in Oekraïne. Onder leiding van dagvoorzitter Marijke Roskam gaven twee sprekers hun visie op de geopolitieke ontwikkelingen en de effecten op de energie- en voedselvoorziening. Coby van der Linde, directeur van Clingendael International Energy Programme, gaf inzicht in de wereldwijde energiemarkt en welke invloed de crisis heeft op de energieproductie in de wereld. Daarna legde Elwin de Groot, hoofd macrostrategie Rabobank, de focus op hoe de energiemarkt verweven is met onder meer de zuivelmarkt en hoe zuivelbedrijven kunnen omgaan met een dergelijke ‘meta-crisis’.
Gevolgen klimaatbeleid zuivelsector
Hoewel sectoren al flink bezig waren met het terugbrengen van hun energievraag en daardoor werden aangespoord om maatregelen te treffen om CO2-emissie te reduceren, deed overheidsbeleid er een schep bovenop om emissiereductie-doelstellingen voor klimaat in 2030 te behalen.
In 2022 bleek wederom dat voedselverwerkers onevenredig hard werden getroffen door de klimaatmaatregelen van de overheid, met name door het invoeren van hogere belastingen. De NZO heeft de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) daarom ondersteund bij het opstellen van een speelveldtoets van de klimaatmaatregelen voor voedselverwerkers. Eén zuivelbedrijf is als voorbeeld in dit rapport opgenomen.
De NZO monitort de gevolgen van milieu-, klimaat- en energiemaatregelen voor de zuivelverwerkers. Die inzichten zijn beschikbaar voor alle leden van de NZO.
